Op zoek naar je ultieme sound: zes factoren om rekening mee te houden

Bekijk hier de online cursus Jouw ultieme sound! (geheel in eigen tijd te volgen)

De ene saxofonist klinkt zwoel, de andere speler rond en helder. Het ene geluid is klein en gefocust, het andere groot en breed. Kortom er zijn veel verschillen in hoe je kunt klinken op de sax. Hoe klink jij en hoe wil je graag klinken? Eenmaal een idee van je gewenste geluid is het zaak dit ideaal te bereiken. Zes aspecten om hierbij in het oog en oor te houden:

1. Gewenste stijl Voor de één logisch, voor de ander nieuw: bedenk eerst hoe je wilt klinken! Dit is de meest essentiële factor in het krijgen van een mooi geluid op die sax. Wat voor stijl wil je spelen? En welke saxofonisten in die stijl vind je te gek klinken? Binnen klassiek, pop of jazz zijn er ook nog veel verschillen in sound. Luister veel naar je voorbeeldsaxofonisten en je zult ongemerkt steeds meer hun geluid overnemen.

2. Materiaal Er zijn veel verschillende typen saxofoons, mondstukken, rieten, rietbinders en andere accessoires. Vooral je mondstuk en riet zijn van grote invloed op je sound omdat ze als eerste de klank vormen waarna het geluid door de rest van de sax beweegt. Goed materiaal is ontzettend belangrijk en kan je veel plezier óf frustratie opleveren. Pas als je hiermee experimenteert (en neem daar genoeg tijd voor!) merk je wat aan jou ligt en wat aan bijvoorbeeld sax of mondstuk. Let erop welk materiaal voor welke stijl geschikt is en kijk eens in de zoveel tijd opnieuw wat bij jou past.

3. Keelstand Je bent met je lichaam verbonden met je saxofoon en bepaalt dus net als bij zangers met je keel en mondholte je klankkleur. Een meer of minder open keel maakt bijvoorbeeld heel veel uit. Grofweg kun je zeggen dat bij een popsound, en bij jazz in mindere mate, de keel erg open is (AAH), dat bij een klassieke klank de keel minder open is (UUU). Let er daarbij op hoe de tongstand mee verandert bij het vormen van verschillende klinkers in je mond!

4. Lipspanning Hoe losser je onderlip, hoe losser en zwoeler je klank. Wil je een helder geluid dan heb je ietsje meer spanning in je onderlip dan als je een zwoel geluid wilt produceren met wat meer ruis. Teveel spanning zorgt voor een geknepen toon, flexibiliteit is dus altijd belangrijk! Hoevéél lip je tegen je riet aan hebt maakt ook verschil. Weinig lip zorgt voor een heldere en ronde klank, het riet kan het meest vrij bewegen. Je kin is dan ‘glad’, de vorm die het ook heeft bij fluiten. Meer lip tegen je riet geeft meer boventonen, meer ‘randje’ zeggen we ook wel. Op de site van Selmer zijn verschillende video’s te zien. Johan van der Linden is een voorbeeld van de gladde kin. Piet Noordijk een goed (zichtbaar) voorbeeld van geen gladde kin en meer lip tegen het riet.

5. Articulatie Net als dat de één meer staccato praat en de ander meer zijig, is in het saxofoonspelen je articulatie een belangrijk aspect van je sound. Uiteindelijk wil je net als bij het praten alle variaties gebruiken van hard tot zacht aanzetten of gebonden spelen. Daarnaast varieer je in accenten, breed of kort, licht of zwaar. Ook bij het noten lezen valt een heleboel articulatie onder opvatting en jouw smaak, lang niet alles is te noteren!

6. Ademhaling De ademhaling vormt de basis van je sound. Een ademhaling met gebruik van middenrif en daarbij een goede ademsteun geeft een vollere en bredere klank dan een ademhaling waarbij je alleen je borstkas gebruikt. Ook klinkt een ontspannen ademsteun anders dan één waarbij veel kracht wordt gebruikt.

Vergeet niet…. Om te waarderen hoe je klinkt en maak van je, gemeende, zwakte je kracht. Een klein geluid is ook een subtiel geluid. Een scherp geluid is ook een kernachtig geluid. Je kunt dus werken aan je sound maar ga daarbij uit van wat je hebt!

Meer weten? Bekijk hier de online cursus Jouw ultieme sound! (geheel in eigen tijd te volgen)

Floor, wat een GAVE (en duidelijk uitgelegde) cursus is ‘Jouw ultieme sound’!!! Vandaag alweer de laatste les ontvangen. Ik ben er nog druk mee aan de slag en weet nu al Met de saxofoon kun je veel effecten produceren. Veel gebruikt zijn het vibrato, bending (buigen van de toon), top tones, subtone en de growl (scheuren). Hierbij 12 effecten die je kunt maken op de saxofoon en hoe je ze kunt oefenen: 1. Vibrato Vibrato is een golvende beweging van de toon en ontstaat als je je onderkaak licht op en neer beweegt. Hoe te oefenen

• Speel een b zonder octaafklep en laat je onderkaak langzaam zakken zodat de toon lager wordt. Laat hem zover zakken dat de toon wegvalt. Herhaal dit een paar keer en probeer de toon steeds verder te laten zakken. Let erop dat je goed door moet blazen!
• Beweeg de toon op en neer.
• Speel een lange toon waarbij je met een langzaam vibrato begint die steeds sneller wordt om weer te eindigen met een langzaam vibrato.
• Speel 4 tellen met en 4 tellen zonder vibrato afwisselend. Zorg ervoor dat de overgang plotseling is.
• Speel een constant vibrato van hard naar zacht en weer terug.

Luister naar dit voorbeeld van vibrato in Passion flower of naar dit klassieke voorbeeld waarbij de Aria van E.Bozza gespeeld wordt. 2. Multiphonic of dubbeltoon Een multiphonic is meerdere tonen die tegelijk klinken. Met speciale grepen kun je meerdere tonen tegelijk uit te sax halen. Het kan een gaaf effect zijn in solo’s en wordt ook gebruikt in moderne klassieke muziek. Er is verschillende literatuur te vinden met grepen voor de verschillende multiphonics. Bij het uitproberen hiervan zul je merken dat ze niet allemaal even goed lukken. Probeer tijdens het blazen kleine dingen te veranderen in de embouchure tot je de multiphonic hoort. Soms vind je de manier van blazen niet en soms ligt het aan je saxofoon, verschillende soorten saxofoons reageren net weer anders op de grepen. De makkelijkste multiphonic is meestal de lage C met de F klep open. Luister hier naar prachtige multiphonics in het stuk Steady study on the boogie (de inleiding is mooi, maar luister ook vanaf 2 minuten) 3. Growl Growling is scheuren op je saxofoon en ontstaat als je mee gaat zingen of grommen tijdens het spelen. Het zingen moet je niet te letterlijk nemen; het gaat alleen om een toon te produceren met je stem. Hoe te oefenen Je kunt het oefenen door eerst een lange toon te blazen waarbij je vervolgens probeert mee te zingen óf eerst te zingen in je saxofoon en dan langzaam de lucht- en lipspanning op te voeren tot het saxofoongeluid en je stem samenklinken. Het mooiste resultaat krijg je door hoog te spelen en laag te zingen. Je kunt het bijvoorbeeld horen in de saxofoonsolo in Money van Pink Floyd (na 2′) 4. Bending of buigen Bending is het omlaag of omhoog buigen van de toon met behulp van je embouchure. Hoe te oefenen Oefen het door, net als bij vibrato, een lange toon te spelen en deze langzaam te laten zakken en weer op te trekken. Als dit goed lukt en je kunt de toon een flink stuk laten zakken, begín de toon dan eens laag en trek hem vervolgens op. Oefen dit met hoge en lage tonen. Luister naar dit voorbeeld van bending in In a sentimental mood gespeeld door Johnny Hodges 5. De lachende sax Dit effect krijg je als je hoge tonen chromatisch omlaag speelt. Bijvoorbeeld je speelt achtereenvolgens de hoge D, hoge Cis, hoge C, hoge B en je trekt/buigt daarbij alle noten omlaag met je keel en/of onderlip. Luister hiervoor naar de meester van effecten (en tevens bedenker van vele) Rudy Wiedoeft met Sax-o-Phun 6. De Slaptongue De slaptongue is een soort ‘plop’ of ‘klak’ geluid. Je drukt je tong stevig tegen het riet en trekt hem dan krachtig los. Je tong blijft nu een beetje tegen het riet aanplakken. Door het lostrekken krijg je het ‘plop’ of ‘klak’ geluid. Let erop dat je meer dan normaal je tong tegen het riet plaatst. Op het bovenstaande filmpje Sax-O-Phun zijn ook veel slaptongues te horen. Hoe te oefenen Oefen eerst alleen met het rietje. Plak het riet tegen je tong aan en trek het los. Je kunt het ook thuis oefenen met een lepeltje. Leg het holle gedeelte tegen je tong en probeer het lepeltje vast te houden met je tong. 7. De Open Slap of Mouth Ram Je trekt tijdens het blazen je lip en onderkaak omlaag totdat je helemaal los komt van je riet en mondstuk. Je boventanden blijven staan op het mondstuk. Je mond staat dus na de open slap open. 8. Flatterzunge Een flatterzunge is een rollende R samen met een toon. De punt van de tong maakt een R tegen je gehemelte en komt niet tegen het riet aan. Hoe te oefenen Je kunt het proberen door een lange toon te blazen en dan daarbij een rollende ‘r’ te maken met je tong. Mocht het niet lukken, probeer met het mondstuk in je mond eens zonder te blazen een rollende ‘r’ te zeggen waarna je het weer mét toon probeert. 9. Top Tones Dit zijn tonen die hoger zijn dan het bereik van je saxofoon, dsu hoger dan de hoge fis. Er zijn speciale grepen voor. Hoe te oefenen Je kunt het oefenen door een lage C of B te spelen en deze toon over te blazen. Overblazen betekent dat je andere noten speelt dan de lage C of B terwijl je wél deze greep speelt. Hiervoor moet je je keelholte aanpassen, probeer uit met open (‘aa’) en meer dicht zetten (‘ieie’) van je keel. Je kunt dan met de volgende greep oefenen: het knopje boven de B knop samen met de hoge Fis knop (C5). Probeer met deze greep een zo hoog mogelijke pieptoon te spelen. Je kunt ook de A klep erbij spelen. Als het lukt probeer dan van de ene hoge toon naar de andere te glijden. Luister voor een voorbeeld naar deze Prelude van Gershwin gespeeld door mijzelf (vanaf 1’20) 10. De Subtone De subtone is een gedempte, wat wazige toon. Dit kan heel mooi zijn bij vooral de lage tonen. Hoe te oefenen Je doet je tong tegen het riet aan, een beetje zacht zodat je toch een toon kunt blazen. Experimenteer met hoe hard je je tong tegen het rietje aanduwt voor het mooiste effect. Een tweede manier is je onderlip en kaak wat naar achteren te zetten en heel los tegen je riet te houden. Nu komt er veel lucht bij de toon. Let erop dat je een goede ademsteun gebruikt. Luister hier naar de meester van subtones Ben Webster 11. Trompetgeluid Als je het mondstuk van je hals haalt kun je op je hals blazen door met je lippen te trillen. Net alsof je trompet speelt. 12. Het Glissando Het glissando is glijden van de ene toon naar de volgende. Je speelt een toon en laat dan de klep van de volgende klep héél langzaam omhoog komen. Zodra de toon begint te stijgen kun je je embouchure gebruiken om de glijder nog soepeler te laten gaan. Je kunt zo ook meerdere tonen omhoog glijden. Van hoog naar laag kan ook: begin dan eerst met het embouchure en laat de grepen later komen. Luister voor een voorbeeld naar het begin van Rhapsody in Blue gespeeld door het Aurelia saxofoonkwartet Andere leuke geluiden

• trillers
• met je nagel tegen het riet aan tikken
• alleen de kleppen indrukken zonder toon
• zoengeluid: je maakt een zoen geluid met je mond en zorgt dat een héél klein puntje van je mondstuk in je mond zit.

Voor diverse effecten in hedendaags gecomponeerde muziek luister naar deze opname van het stuk Hard geschreven door Christian Lauba en gespeeld door Richard Ducros.\

Meer weten? Bekijk de online cursus Jouw ultieme sound!

Floor, wat een GAVE (en duidelijk uitgelegde) cursus is ‘Jouw ultieme sound’!!! Vandaag alweer de laatste les ontvangen. Ik ben er nog druk mee aan de slag en weet nu al dat ik in de toekomst nog vaak lessen terug zal kijken om onderdelen weer op te frissen of nog even te horen/zien hoe het ook weer moest! O, ja, Ik weet nu ook weer hoe spierpijn in je kaken/wangen voelt ….Dankjewel!! Ik ga de lessen goed bewaren…. Marja Verburg Elke saxofonist beveel ik de cursus: ‘Jouw ultieme sound’ aan. Of je nu een beginner bent of als je al aardig kunt spelen. Er is denk ik voor iedereen wel wat te leren en te verbeteren. Floor brengt haar tips heel duidelijk. Ze vertelt rustig wat ze bedoelt en laat dat heel goed zien en horen in filmpjes. Je kunt de filmpjes net zo vaak afspelen als je wilt. Dan ga je vanzelf enthousiast de door haar gegeven oefeningen en voorbeelden na doen om uit te proberen hoe ze bij je werken. Zelf heb ik een aantal jaren les gehad van verschillende docenten, maar het merendeel van de oefeningen doe ik nu voor het eerst! Toppers voor mij zijn de vibrato- en bending-oefeningen. Ik probeer ze nu in mijn spel toe te passen waar het maar kan. Janna van der Kamp Bedankt voor de nuttige lessen. Er ging een wereld voor mij open. Ik heb nu 4 jaar sax-les, maar deze technieken zijn nooit besproken. Ik heb er veel aan. Vlok van Harten Elke week een filmpje ontvangen over één technisch onderdeel van het saxofoon spelen; en dan merk je eigenlijk pas hoe veelzijdig én moeilijk het spelen op de saxofoon is. Elk onderdeel vraagt heel veel oefening; dat is tegelijkertijd het voordeel van de video-lessen. Je kan het in je eigen tempo doen. De uitleg is zeer duidelijk; je hebt echter geen directe feedback. Ik vond het daarom des te prettiger, dat er deze zomer een “live” workshop ademhaling was. Daar heb ik veel van opgestoken; naast de uitleg over ademhaling uit de cursus  “Jouw Ultieme Sound”. Met hulp van technische “knowhow” en alle praktische oefeningen, ben ik in mijn tempo op weg naar mijn ultieme sound. Jolanda van der Linden Heel nuttig in coronatijd. Embouchure, adem, keel, etc. Ik dacht dat ik de les over vibrato kon overslaan (gebruik ik op mijn tenor alleen bij sub spelen in het lage register), maar het voegt toch weer iets toe aan het arsenaal van klank- en expressiemogelijkheden. Heldere uitleg steeds. De oefeningen vereisen wel wat discipline, zeker voor een amateur, maar: dankjewel, Floor! Laurens Hogebrink Beste Floor, Ik heb erg veel opgestoken van jou lessen. Vooral de nuances in het spelen waren zeer welkom. Jouw lessen zijn leerzaam en duidelijk uitgelegd. Mijn hartelijke dank daarvoor en ik zal jou lessen nog menig keer raadplegen. Vriendelijke groet, Marianne Oskam Eradus Beste Floor Dank voor je leerzame lessen! Ik kijk ze nog vaak per les na en heb een mooie klank uit mijn tenorsax gekregen. Altijd geïnteresseerd in vervolglessen. Nogmaals dank voor je zinnige en charmante bijdrage! Groet Wim Dag Floor De lessen hebben me weer bewust gemaakt van wat ik doe op de sax en wat  ik zou willen doen. Vooral de lessen over embouchure en zuiver spelen. Je lessen zijn goed opgebouwd en de vele voorbeelden spreken verduidelijken wat je verteld en laat zien, daardoor beklijft het beter. Als ik een tijdje de oefeningen dagelijks doe merk ik dat mijn geluid en zuiverheid met sprongen vooruit gaan. Het is eigenlijk wel bijzonder dat dit in mijn reguliere lessen amper aan bod is gekomen. Maar ik vind het lastig om de discipline vast te houden om consequent de oefeningen te blijven doen. De webinars zijn daarom heel fijn om een nieuwe boost te krijgen. Ik ben zeker van plan om de lessen te blijven herhalen. In de toekomst zou ik ook graag af en toe een workshop volgen om weer nieuwe inspiratie en motivatie op te doen. Voor nu bedankt en succes. groetjes Hetty at ik in de toekomst nog vaak lessen terug zal kijken om onderdelen weer op te frissen of nog even te horen/zien hoe het ook weer moest! O, ja, Ik weet nu ook weer hoe spierpijn in je kaken/wangen voelt ….Dankjewel!! Ik ga de lessen goed bewaren…. Marja Verburg Elke saxofonist beveel ik de cursus: ‘Jouw ultieme sound’ aan. Of je nu een beginner bent of als je al aardig kunt spelen. Er is denk ik voor iedereen wel wat te leren en te verbeteren. Floor brengt haar tips heel duidelijk. Ze vertelt rustig wat ze bedoelt en laat dat heel goed zien en horen in filmpjes. Je kunt de filmpjes net zo vaak afspelen als je wilt. Dan ga je vanzelf enthousiast de door haar gegeven oefeningen en voorbeelden na doen om uit te proberen hoe ze bij je werken. Zelf heb ik een aantal jaren les gehad van verschillende docenten, maar het merendeel van de oefeningen doe ik nu voor het eerst! Toppers voor mij zijn de vibrato- en bending-oefeningen. Ik probeer ze nu in mijn spel toe te passen waar het maar kan. Janna van der Kamp Bedankt voor de nuttige lessen. Er ging een wereld voor mij open. Ik heb nu 4 jaar sax-les, maar deze technieken zijn nooit besproken. Ik heb er veel aan. Vlok van Harten Elke week een filmpje ontvangen over één technisch onderdeel van het saxofoon spelen; en dan merk je eigenlijk pas hoe veelzijdig én moeilijk het spelen op de saxofoon is. Elk onderdeel vraagt heel veel oefening; dat is tegelijkertijd het voordeel van de video-lessen. Je kan het in je eigen tempo doen. De uitleg is zeer duidelijk; je hebt echter geen directe feedback. Ik vond het daarom des te prettiger, dat er deze zomer een “live” workshop ademhaling was. Daar heb ik veel van opgestoken; naast de uitleg over ademhaling uit de cursus  “Jouw Ultieme Sound”. Met hulp van technische “knowhow” en alle praktische oefeningen, ben ik in mijn tempo op weg naar mijn ultieme sound. Jolanda van der Linden Heel nuttig in coronatijd. Embouchure, adem, keel, etc. Ik dacht dat ik de les over vibrato kon overslaan (gebruik ik op mijn tenor alleen bij sub spelen in het lage register), maar het voegt toch weer iets toe aan het arsenaal van klank- en expressiemogelijkheden. Heldere uitleg steeds. De oefeningen vereisen wel wat discipline, zeker voor een amateur, maar: dankjewel, Floor! Laurens Hogebrink Beste Floor, Ik heb erg veel opgestoken van jou lessen. Vooral de nuances in het spelen waren zeer welkom. Jouw lessen zijn leerzaam en duidelijk uitgelegd. Mijn hartelijke dank daarvoor en ik zal jou lessen nog menig keer raadplegen. Vriendelijke groet, Marianne Oskam Eradus Beste Floor Dank voor je leerzame lessen! Ik kijk ze nog vaak per les na en heb een mooie klank uit mijn tenorsax gekregen. Altijd geïnteresseerd in vervolglessen. Nogmaals dank voor je zinnige en charmante bijdrage! Groet Wim Dag Floor De lessen hebben me weer bewust gemaakt van wat ik doe op de sax en wat  ik zou willen doen. Vooral de lessen over embouchure en zuiver spelen. Je lessen zijn goed opgebouwd en de vele voorbeelden spreken verduidelijken wat je verteld en laat zien, daardoor beklijft het beter. Als ik een tijdje de oefeningen dagelijks doe merk ik dat mijn geluid en zuiverheid met sprongen vooruit gaan. Het is eigenlijk wel bijzonder dat dit in mijn reguliere lessen amper aan bod is gekomen. Maar ik vind het lastig om de discipline vast te houden om consequent de oefeningen te blijven doen. De webinars zijn daarom heel fijn om een nieuwe boost te krijgen. Ik ben zeker van plan om de lessen te blijven herhalen. In de toekomst zou ik ook graag af en toe een workshop volgen om weer nieuwe inspiratie en motivatie op te doen. Voor nu bedankt en succes. groetjes Hetty