Transponeren: hoe speel ik mee met andere instrumenten?
Misschien heb je het meegemaakt: je band of je pianist heeft een leuk stuk gevonden en je gaat het repeteren. Jij neemt de melodie voor je rekening, telt af en …het klinkt niet goed samen.
Dit heeft alles te maken met dat de saxofoon in Es en Bes staat en de piano, of gitaar, in C.
Wat houdt dit in en hoe pas je je partij aan?
Als je met de sax speelt van een C partij klinkt het dus in een andere toonsoort dan er staat. Als je alleen speelt maakt dat niet zoveel uit maar samen met een ander transponerend instrument samen zal dat dus niet gaan. Eén van de partijen moet dan aangepast worden.
Een melodiepartij is vaak eenvoudiger aan te passen dan een uitgeschreven pianopartij. Maar als er voor de begeleiding alleen akkoorden staan genoteerd is dat ook makkelijk om te zetten. Het hangt er dan vanaf in welke toonsoort je de muziek het beste vindt klinken.
Als je de saxofoonpartij wilt aanpassen aan de C partij volg dan de volgende stappen:
De saxofoonpartij voor de alt- of baritonsax moet anderhalve toon omlaag worden gezet: van Es naar C. (Officieel klinkt de altsax als de Es die lager is dan de C en de bariton klinkt nog een octaaf lager. Vergeet dit heel even en kijk later in welk octaaf het stuk het beste klinkt én speelbaar is).
De sopraan- en tenorsax staan in Bes. Je volgt dezelfde stappen maar nu moet alles één toon verhoogd worden om mee te kunnen spelen met de C partij.
1. De Toonsoort
Voordat je nu begint met alle tonen 1 ½ toon lager te zetten: transponeer eerst de toonsoort! Je kunt de toonsoort afleiden uit de voortekens.
Bijvoorbeeld: er staat een mol als vast voorteken genoteerd. Het stuk staat dus in F groot of D mineur. De toonsoort moet nu 1 ½ toon omlaag gezet worden dus F groot (of D mineur) wordt D groot (of B mineur). Deze toonsoort heeft twee kruizen. Bij jouw partij komen dus twee kruizen te staan.
Zie ook deze link (Sax on the Web) voor een overzicht van de transponerende toonsoorten.
2. Verlagen of verhogen
Vervolgens kun je alle noten twee omlaag verplaatsen dus één lijn lager zetten. Bij de Bes instrumenten verhoog je alles één toon. De voortekens worden gecorrigeerd door de aangepaste toonsoort.
3. Toevallige voortekens
Staan er toevallige voortekens in het stuk? Deze moet je natuurlijk ook noteren in jouw partij. We nemen de toonsoort F groot met één mol die verandert in D groot met twee kruizen als voorbeeld:
- In de originele partij staat een C met een kruis, dus een Cis. De getransponeerde noot is een A die dus ook verhoogd moet worden dus dit wordt een Ais.
- Een volgend voorbeeld: er staat een herstelde Bes in de originele partij. De getransponeerde noot is een G die nu ook een halve toon moet worden verhoogd. Dit wordt dus een Gis.
- Voorbeeld drie: er staat een A met een mol dus As. De getransponeerde noot is een Fis want in de nieuwe toonsoort zit een Fis en een Cis! Maar nu moet de Fis verlaagd worden en dus zet je er herstellingsteken bij.
Transponeren is ook heel nuttig om muzikaal inzicht te krijgen en feeling met verschillende toonsoorten. Pas het eens toe op je solostukken!
Bekijk hier de online cursus Jouw ultieme sound!
Speel je saxofoon en wil je je klank voller, ronder, krachtiger of juist subtieler willen maken en ben je benieuwd hoe je speciale effecten maakt, zoals vibrato en bending? In deze cursus leer ik je stap voor stap jouw techniek verbeteren en het maximale uit je sax te halen. Onderwerpen die aan bod omen zijn; embouchure, mondholte/keel, ademhaling, zuiverheid, aanzet, vibrato en bending.
De cursus is volledig online. Je ontvangt zeven lessen in je mailbox met video’s, PDF’s en oefeningen. Deze kun je zo vaak en wanneer je wilt bekijken. Daarnaast kun je van zes lessen de replay van gegeven webinars bekijken, met extra uitleg en vragen van deelnemers. En: je kunt ook de lessen apart bestellen.
Bekijk hier een preview van de eerste les over de embouchure
Floor, wat een GAVE (en duidelijk uitgelegde) cursus is ‘Jouw ultieme sound’!!! Vandaag alweer de laatste les ontvangen. Ik ben er nog druk mee aan de slag en weet nu al dat ik in de toekomst nog vaak lessen terug zal kijken om onderdelen weer op te frissen of nog even te horen/zien hoe het ook weer moest! O, ja, Ik weet nu ook weer hoe spierpijn in je kaken/wangen voelt
….Dankjewel!! Ik ga de
lessen goed bewaren….
Marja Verburg
Elke saxofonist beveel ik de cursus: ‘Jouw ultieme sound’ aan. Of je nu een beginner bent of als je al aardig kunt spelen. Er is denk ik voor iedereen wel wat te leren en te verbeteren. Floor brengt haar tips heel duidelijk. Ze vertelt rustig wat ze bedoelt en laat dat heel goed zien en horen in filmpjes. Je kunt de filmpjes net zo vaak afspelen als je wilt. Dan ga je vanzelf enthousiast de door haar gegeven oefeningen en voorbeelden na doen om uit te proberen hoe ze bij je werken. Zelf heb ik een aantal jaren les gehad van verschillende docenten, maar het merendeel van de oefeningen doe ik nu voor het eerst! Toppers voor mij zijn de vibrato- en bending-oefeningen. Ik probeer ze nu in mijn spel toe te passen waar het maar kan.
Janna van der Kamp
Bedankt voor de nuttige lessen. Er ging een wereld voor mij open. Ik heb nu 4 jaar sax-les, maar deze technieken zijn nooit besproken. Ik heb er veel aan.
Vlok van Harten
Elke week een filmpje ontvangen over één technisch onderdeel van het saxofoon spelen; en dan merk je eigenlijk pas hoe veelzijdig én moeilijk het spelen op de saxofoon is. Elk onderdeel vraagt heel veel oefening; dat is tegelijkertijd het voordeel van de video-lessen. Je kan het in je eigen tempo doen. De uitleg is zeer duidelijk; je hebt echter geen directe feedback. Ik vond het daarom des te prettiger, dat er deze zomer een “live” workshop ademhaling was. Daar heb ik veel van opgestoken; naast de uitleg over ademhaling uit de cursus “Jouw Ultieme Sound”. Met hulp van technische “knowhow” en alle praktische oefeningen, ben ik in mijn tempo op weg naar mijn ultieme sound.
Jolanda van der Linden
Heel nuttig in coronatijd. Embouchure, adem, keel, etc. Ik dacht dat ik de les over vibrato kon overslaan (gebruik ik op mijn tenor alleen bij sub spelen in het lage register), maar het voegt toch weer iets toe aan het arsenaal van klank- en expressiemogelijkheden. Heldere uitleg steeds. De oefeningen vereisen wel wat discipline, zeker voor een amateur, maar: dankjewel, Floor!
Laurens Hogebrink
Beste Floor,
Ik heb erg veel opgestoken van jou lessen. Vooral de nuances in het spelen waren zeer welkom. Jouw lessen zijn leerzaam en duidelijk uitgelegd. Mijn hartelijke dank daarvoor en ik zal jou lessen nog menig keer raadplegen.
Vriendelijke groet, Marianne Oskam Eradus
Beste Floor
Dank voor je leerzame lessen! Ik kijk ze nog vaak per les na en heb een mooie klank uit mijn tenorsax gekregen. Altijd geïnteresseerd in vervolglessen. Nogmaals dank voor je zinnige en charmante bijdrage!
Groet Wim
Dag Floor
De lessen hebben me weer bewust gemaakt van wat ik doe op de sax en wat ik zou willen doen. Vooral de lessen over embouchure en zuiver spelen. Je lessen zijn goed opgebouwd en de vele voorbeelden spreken verduidelijken wat je verteld en laat zien, daardoor beklijft het beter. Als ik een tijdje de oefeningen dagelijks doe merk ik dat mijn geluid en zuiverheid met sprongen vooruit gaan. Het is eigenlijk wel bijzonder dat dit in mijn reguliere lessen amper aan bod is gekomen. Maar ik vind het lastig om de discipline vast te houden om consequent de oefeningen te blijven doen. De webinars zijn daarom heel fijn om een nieuwe boost te krijgen. Ik ben zeker van plan om de lessen te blijven herhalen. In de toekomst zou ik ook graag af en toe een workshop volgen om weer nieuwe inspiratie en motivatie op te doen. Voor nu bedankt en succes.
groetjes
Hetty
