Muziek studeren deel 1: afdwalen

In dit blog geef ik je een paar simpele, maar zeer doeltreffende tips om te oefenen. Handig oefenen zorgt ervoor dat je iets leert spelen waarvan je dacht dat je dit nooit zou kunnen. Het helpt je vervelende fouten te vermijden die altijd maar terug blijven komen. Het geeft je meer speelplezier en helpt tegen zenuwen voor optredens. Dus laat de ‘Ik ben al oud’, ‘Ik ben te laat begonnen’, ‘Ik ben niet muzikaal’ maar achterwege en bedenk dat je vooral de juiste methode wil vinden.Deze keer geef ik tips naar aanleiding van het boek Lezen, weten en niet vergeten van Mark Tigchelaar. Ik vertaal deze tips in de komende blogs naar de muziekpraktijk. Hierbij het eerste principe!

Altijd lerenIk ben altijd al geïnteresseerd geweest in hoe wij leren. Vanaf dat ik op de middelbare school zat heb ik me afgevraagd waarom wij ons onderwijs op deze manier hebben georganiseerd, en of dat niet beter kan. Als je workshops bij mij hebt gevolgd, of de online cursus hebt aangeschaft, weet je dat ik altijd aandacht besteed aan hoe je wat ik uitleg kunt oefenen. Muziek is altijd oefenen; nieuwe muziek moet worden ingestudeerd en je techniek wil je op z’n minst bijhouden.Daarom dus was ik nieuwsgierig naar dit boek van Tigchelaar. Hij beschrijft daarin acht principes voor leren. Ik vertaal ze voor jou naar de muziek.

Het eerste principe is wat ik zojuist al heb beschreven: het gaat om de juiste methode. Meteen door dus naar principe twee uit het boek: Vul de leegte op.??Leegte tijdens het spelen? Zeker, eigenlijk is het logisch: hoe vaak denk je tijdens het spelen niet aan de boodschappen, wat er allemaal fout of goed gaat, wat je medespelers zullen denken et cetera et cetera. Ongelooflijk toch hoe dat allemaal tegelijkertijd gebeurt in je hoofd.Zelf had nog niet beseft dat als ik denk tijdens het spelen, ik daar blijkbaar de tijd voor heb. Mijn hersenen gebruiken dan gewoonweg niet al hun capaciteit voor het spelen. En dus gaan ze andere dingen doen; denk aan kleine kinderen die zich vervelen en gaan rommelen.

Hoe vul je de leegte dan op? In het geval van lezen, zou je dit sneller moeten doen volgens de schrijver. Resultaten zijn verbluffend: zoals snellezer Anne Jones die de nieuwste Harry Potter als eerste las en het in drie kwartier uit had. En ook alle vragen over de inhoud goed kon beantwoorden.

Sneller spelen is niet, of niet de enige, oplossing voor ons. Wat we wel kunnen doen is de leegte opvullen met aandacht voor de muziek.Dat betekent: niet zomaar doorspelen alsof je een CD bent die afgedraaid wordt; de ‘kijken of het lukt methode’, maar denk bijvoorbeeld eens aan het verhaal wat je vertelt. Zie het voor je, voel wat je erbij voelt. Wat voor muzikale zinnen speel je eigenlijk? Hoe begin je, hoe eindig je?Of: zoom eens in op de dynamiek, de timing, de zuiverheid, de articulatie, je houding, de beweging van je vingers, de adem die je voelt in je lichaam. Er is eigenlijk zo ontzettend veel waar wij als muzikanten op kunnen letten.

Herhaal met verschillende focusStiekem moet ik daarbij alvast een volgend principe introduceren, want op alles tegelijk inzoomen is dan weer niet handig. Dus kies een focus, en speel het dan nog eens met een andere focus. Dat wil niet zeggen dat je zonder dynamiek speelt als je let op timing. Maar je let er wel minder op.

Ik heb jarenlang Tai Chi beoefend. In Tai Chi beoefen je een vorm: een reeks bewegingen die altijd hetzelfde zijn. En die doe je dan het liefst elke dag weer. En elke les ook weer. Het enige wat steeds varieert is de focus. De ene keer let je op de momenten van in- en uitademing. De volgende keer op de gewichtsverdeling, of het ‘touwtje aan je kruin’ principe enzovoorts. Zo kun je je hele leven wijden aan het verbeteren van één vaste reeks van bewegingen.

In de muziek studeer je op deze manier een stuk veel grondiger in. Zodra je afdwaalt kun je een nieuw punt van aandacht kiezen. Of een volgend principe toepassen, meer daarover in het volgende blog!

Floor Wittink